Vergi Uyuşmazlıklarının Yargısal Çözümünde Vergi Mahkemelerinin Rolünün Değerlendirilmesi

Özet

Vergi; devletin en önemli finansman kaynağıdır ve süreklilik taşımaktadır. Vergi mükelleflerini ise; toplumda yaşayan ve vergilendirme alanına giren kişiler oluşturmaktadır. Vergi ile devlet kişilerin ekonomik kaynaklarının bir kısmına cebir unsurunu kullanarak sahip olmakta ve yine kamusal ihtiyaçların giderilmesi için kullanmaktadır. Vergiler parasal ödemeler olduğundan kişilerin kullanılabilir gelirlerini azaltmakta dolayısıyla zaman zaman vergi mükellefi olan kişiler ile vergi almak isteyen vergi idaresi arasında uyuşmazlıklar yaşanabilmektedir. Bu anlaşmazlıklar vergi hatalarından kaynaklanabileceği gibi mükellefin vergi borcunu ödemek istememesi veya vergilendirmeye ilişkin maddi ve şekli ödevlere uymamasından da kaynaklanabilmektedir. Vergilendirmeye ilişkin kişiler ile idare arasında uyuşmazlığın yaşanması durumunda söz konusu uyuşmazlık konusunun çözüme kavuşturularak ortadan kaldırılması beklenmektedir. Vergi uyuşmazlığının giderilmesi hususunda her iki taraf için de iki seçenek mevcuttur. Taraflar barışçıl çözüm yolları olarak kabul edilen uzlaşma, cezalarda indirim, pişmanlık ve ıslah ve vergi hatalarının düzeltilmesi gibi idari çözüm yollarını tercih edebilecekleri gibi, uyuşmazlık konusunu vergi yargısına dava yolu ile taşıyarak çözüme kavuşturulmasını da talep edebilmektedirler. Kanunlar ifade edilen iki çözüm seçeneğini taraflara seçimlik hak olarak sunmaktadır. Diğer bir ifadeyle hem vergi idaresinin hem de vergi mükellefi olan kişilerin vergi uyuşmazlığının yaşanması durumunda öncelikle barışçıl çözüm yollarını tercih etmeleri eğer bu yollarla çözüm bulunamazsa vergi yargısına başvurmaları zorunlulukları bulunmamaktadır. Vergi uyuşmazlık konusunun vergi yargısına taşınmasının ve orada çözüme kavuşturulmasının tercih edilmesi durumunda her iki tarafın da birtakım yargısal masraflarla ve maliyet unsurları ile karşılaşması kaçınılmazdır. Uyuşmazlık konusunun vergi yargısına taşınması durumunda dava dilekçesinin yazılması, ilgili dava açma masraflarının üstlenilmesi, bu konuda avukatlara ve bilirkişilere başvurulması, davanın sonuçlanmasının beklenmesi ve çıkacak olan sonucun lehe veya aleyhe olma ihtimali taraflara maliyet yükleyebilmektedir. Yine de taraflarca bu yolun tercih edilmesi halinde ilk başvurulması gereken yargı organı; vergisel uyuşmazlıklarda genellikle ilk derece mahkemesi olan “vergi mahkemeleri”dir. Bu çalışmada nitel araştırma tekniklerden betimleyici teknik kullanılarak, vergi mahkemelerinin görev ve fonksiyonları ve işleyişleri açıklanarak vergi uyuşmazlıklarının çözüme kavuşturulmasındaki rolleri üzerinde durulmuştur.