7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN HİKAYE OLUŞTURMA KARTI KULLANARAK OLUŞTURDUKLARI PROBLEMLERİN YARATICILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Özet

Yaratıcılık, 21. yüzyılın gözde kavramlarından biri olup dünya çapında özellikle eğitim sistemleri tarafından kullanılan, belirlenmesi ve geliştirilmesi amaçlanan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzün eğitim vizyon ve misyonlarına bakıldığında hemen hemen her ülkenin yaratıcılığa büyük önem verdiği görülmektedir. Bu bağlamda matematik eğitiminde kullanılan yaratıcılık etkinliklerine dönüldüğünde son yıllarda matematiksel yaratıcılık ile problem kurma ilişkisi ayrı bir odak noktası olarak karşımıza çıkmaktadır. Ulusal ve uluslararası alanyazın incelendiğinde, araştırmaların büyük çoğunluğunun nicel ölçme araçlarının ortaya koyduğu sınırlıklar çerçevesinde gerçekleştirildiği ve araştırmalarda öğrencilerin problem kurma ile yaratıcılıkları arasındaki ilişkinin standart testler ile ölçülmeye çalışıldığı görülmüştür. Buradan hareketle, öğrencilerin problem kurma ile yaratıcılıkları arasındaki ilişkiyi bütüncül bir biçimde ele alan, derinlemesine inceleyen araştırmaların sınırlı olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, araştırmada, ortaokul yedinci sınıf öğrencileri tarafından hikâye oluşturma kartları kullanılarak oluşturulan problemlerin yaratıcılık bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Yarı-yapılandırılmış bir etkinlik olarak hikâye oluşturma kartları kullanılan bu çalışmada, öğrencilerin bakış açılarını ve problem kurmadaki yaratıcılıklarını derinlemesine betimlemek amacıyla nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubu, 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Eskişehir İli Tepebaşı ve Odunpazarı ilçelerinde bulunan düşük ve yüksek başarı düzeyinde iki devlet ortaokulunda eğitim gören 12 yedinci sınıf öğrencisinden oluşmuştur. Çalışmaya katılan öğrencilerin belirlenmesinde matematik ders notları temel alınmış olup; öğrencilerin akademik başarılarına bakılarak yüksek, orta, düşük düzeyde bir kız bir erkek olmak üzere her başarı düzeyi için her iki okuldan da ikişer öğrenci seçilmiştir. Araştırmada iki adet hikâye oluşturma kartı kullanılmış olup her bir hikâye oluşturma kartı altı parçadan oluşmaktadır. Araştırmada öğrencilerin kurdukları problemlerdeki potansiyel yaratıcılıkları akıcılık ve esneklik kriterleri ile değerlendirilmiş, hikâye oluşturma etkinliği için iki etkinlik bir arada incelenmiştir. Yapılan inceleme ve belirlenen kriterler için matematik eğitimi alanında uzman bir kişi ile üstün yeteneklilere matematik öğretimi konusunda uzman iki kişinin görüşlerine başvurulmuştur. Uzman görüşü ile öğrencilerin kurdukları problemlerdeki akıcılıklarının “kurulan toplam matematik problemi sayısı” ile esnekliklerinin ise öğrencilerin kurdukları problemlerin farklı öğrenme alanlarına dağılımının incelenmesi yolu ile “farklı alt öğrenme sayısı” kriteri ile belirlenmesi kararı alınmıştır. Sonuç olarak öğrencilerin her iki hikâye oluşturma kartları ile problem kurma etkinliklerinde en fazla 56 adet, en az ise 8 adet problem kurdukları tespit edilmiştir. Buradan hareketle akıcılık, kurulan problem sayısı ile orantılı olduğundan öğrencilerin kurduğu problem sayısı artıkça akıcılığın da artacağı söylenebilir. Öte yandan öğrencilerin kurmuş oldukları problemlerdeki farklı alt öğrenme alanı sayısı her iki hikâye oluşturma kartları ile problem kurma etkinliğinde en fazla 7 farklı alt öğrenme alanı olurken en az 2 farklı alt öğrenme alanı olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte hikâye oluşturma kartının her iki etkinliğine yönelik problem kurma çalışmaları ayrı ayrı incelendiğinde, kurulan problemlerin alt öğrenme alanları “Eşitlik ve Denklem, Uzunluk ve Zaman Ölçme, Kesirlerle İşlemler, Doğal Sayılarla İşlemler, Yüzdeler, Zaman Ölçme, Veri Analizi, Tam Sayılarla İşlemler, Oran-Orantı, Cebirsel İfadeler” yelpazesinde olduğu görülmüştür. Ayrıca öğrencilerin en çok “Kesirlerle İşlemler” öğrenme alanına uygun problem kurdukları belirlenmiştir. Bu bağlamda kurulan problemlerdeki farklı alt öğrenme alanları esneklik ile orantılı olduğundan öğrenciler kurmuş oldukları problemlerde ne kadar fazla farklı alt öğrenme alanına yöneldiyse esnekliğin de paralel olarak artacağı söylenebilir. Araştırma önerileri kapsamında ders kitaplarına hikâye kartı, hikâye küpü benzeri problem kurma uygulamaları dâhil edilerek sınıf içi yaratıcı problem kurma etkinliklerinin gerçekleştirilmesi sağlanabilir. Öğrencilerin problem kurmaları için serbest durumlar verilerek zaman kısıtı olmayan etkinlikler düzenlenebilir. Öğrencilerin yaratıcılıklarının ortaya koyulmasına ve geliştirilmesine fırsat tanıyan, farklı bağlamlarla çeşitli problem kurmalarına imkân sağlayan sınıf içi etkinlikler yapılabilir.