RUSYA’DA HUN ARKEOLOJİ ÇALIŞMALARI

Özet

Konargöçer hayat tarzı benimseyen bozkır topluluklarının siyasi, askeri, iktisadi ve sosyo-kültürel hayatına yönelik bilgiler oldukça sınırlıdır. Kesin kuruluş tarihi tam olarak bilinmeyen Asya Hun İmparatorluğu hakkındaki ilk bilgiler dönemin Çin yıllıklarından ve son yüzyılda yapılan arkeolojik kazılardan elde edilmektedir. Arkeolojik kazılar Asya Hun İmparatorluğunun ihtişamlı tarihinin aydınlatılmasında oldukça elzemdir. Nitekim Asya Hun imparatorluğunun hüküm sürdüğü bölgeler içinde yer alan Çin, Moğol ve Rus arkeolojisi şüphesiz bizlere bu imparatorluk ile ilgili önemli maddi kültür unsurlarını sunmaktadır. Kazılan kurganlar üzerine alanda çalışılarak yapılan yayınların neredeyse tamamının Rus araştırmacılara ait olduğu bilinmektedir. Bu araştırmalarda şüphesiz Coğrafya’nın payı çok büyüktür. Rusya’nın arkeolojik çalışmalara verdiği önemle bu alanda Sergei Ivanovich Rudenko, M.P Gryaznov gibi başlıca Rus bilim insanları kazı çalışmalarında bulunarak ortaya çıkarılan kurganları bilim dünyasına kazandırmışlardır. Özellikle; P.B Konovalov, L.A. Evtyukhova, Kiselev, Smirnov gibi Rus bilim insanlarının görüşleri ise Proto-Türk tarihinin aydınlatılmasına ışık tutmaktadır. Kazılan kurganlar içerisinde en dikkat çekici ve Asya Hunları ile bağlarının olabileceği düşünülen kurganlar Pazırık kurganlarıdır. Bu kurgandan çıkarılan ve Asya Hun İmparatorluğuna ait olduğu düşünülen arkeolojik malzemeler ise Rusya sınırları içinde yer alan St. Petersburg şehrindeki Hermitage müzesinde sergilenmektedir. Bu açıdan Rusya, Asya Hun tarihinin gizeminin aydınlatılmasında kritik bölgelerdendir. Bu çalışmada ise Rus arkeolojisindeki Asya Hun İmparatorluğu kazıları ele alınarak, bu kazılarda ortaya çıkarılan Asya Hunlarına ait kurganları ve bu kurganların Hun tarihinin aydınlatılmasındaki önemine ışık tutulacaktır.