FEVZİ ÇAKMAK MAHALLESİ’Nİ ANLAMAK/ANLAMLANDIRMAK: DÜNÜ, BUGÜNÜ VE PLANLANAN YARINI ÜZERİNE

Özet

türetilmiş bir mekân ismidir (Türkçe Sözlük, 1998). Mahalle fiziksel olarak içinde konut yapılarına ek olarak camisi, ilkokulu, çeşmesi, hamamı, bakkalı, fırını, parkları v.b. mekânları olan kentin en küçük yerleşim birimi olup, sosyal olarak ise, bir yerde oturan ve aralarında örgütsel ilişkiler bulunan bir topluluğu ifade eder. Mahalle olgusu Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devam eden en önemli miraslardan biridir. Cumhuriyet döneminde de birçok yeni mahalle kurulmuştur. Bu dönemde kurulan mahalleler genellikle bir plana bağlı kalarak oluşturulmuştur. Buradan yola çıkarak bu çalışmada Kayseri Aru-Oelsner imar planına (1945) göre genişletilmiş alanlar içinde tasarlanan mahallelerden biri olan Fevzi Çakmak Mahallesi’nin oluşumu, mahallenin geçmişten günümüze geçirdiği değişim incelenecek olup, elde edilen veriler doğrultusunda gelecekte yerel yönetim tarafından planlanacak olan Fevzi Çakmak Mahallesi kentsel dönüşüm projelerine katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Çalışmada yöntem olarak literatür ve alan çalışması, doküman analizi ve sözlü tarih çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda mahalleye ait olan haritalar, imar planı, Kayseri Büyükşehir Belediyesi ve Kocasinan Belediyesi arşiv kayıtlarına ve eski fotoğraflara erişim sağlanmıştır. 1960’larda inşasına başlanan Fevzi Çakmak Mahallesi, ızgara plan şemasına sahip kentin modern mahallelerinden biridir. Fevzi Çakmak Mahallesi’nin kurulmasından günümüze kadar tarihsel süreklilikte bir kent okuması yapılarak, mahallenin öne çıkan yapı ve alanlarına yapılan müdahalelerin tespitinin, gelecekteki kentsel dönüşüm çalışmalarına önemli katkılar sunacağı düşünülmektedir. Çalışmada Fevzi Çakmak Mahallesi analizinin, kentsel planlama yazınında bilinen “We-imar ve Hoyt klasifikasyonu” olarak giren kuramsal çerçevede değerlendirilmesi önerilmektedir. Buna göre mahallede tespit edilen yapı ve alanlar, “Koruma”, “Düzeltme” (İyileştirme) ve “Yenileme” stratejileri kapsamında değerlendirilecektir. Kayseri Fevzi Çakmak Mahallesi özelinde yapılan bu çalışmanın ülke genelinde yaşanan kentsel planlama ve mimarlık tartışmalarına katkı sunması beklenmektedir.