AZERBAYCAN BESTECİLERİNİN ESERLERİNDE ETÜD TÜRÜ

Özet

Etüd türü, müzik sanatının belirli aşamalarında gelişen farklı müzik türlerinin ortaya çıkmasıyla karakterize edilen örneklerden biridir. Etüdlerin müzik edebiyatında bağımsız bir tür olarak tanıtılması XVII-XVIII yüzyıllara kadar uzanmasına rağmen, piyano sanatının gelişimindeki ana işlevi diğer müzik türlerinde zaten mevcuttu. Etüt türünün geliştirilmesindeki bir sonraki aşama, Romantik hareket temsilcileri F.Chopin, R.Schumann, F.List’in çalışmaları ile ilişkilidir. Türün yeni özelliklerinin kazanılması, Rus bestecilerin çalışmalarından kaynaklanmaktadır. Böylece sanat-konser etüdlerin içerik özelliklerinin artmasıyla birlikte Rus müziğinde programlama ver diğer türlerle entegrasyon gibi yeni özellikler gözlemlendi. 19.yüzyılın sonlarında ve 20.yüzyılın başlarında Azerbaycan’da piyanoya olan ilgi ilk olarak aristokrat katmanlarda ortaya çıktı, ancak giderek daha geniş bir alana yayılmaya başladı. Piyanoda icra etme sanatının gelişimi, bestecinin yaratıcılığını da etkiledi ve bu enstrüman için ulusal repertuarın oluşumuna ivme kazandırdı. Azeri bestecilerin eserlerinde etüd türü Avrupalı ve Rus bestecilerin eserlerinde olduğu yaygın olmasa da, sadece minyatürlerin oluşumunun ilk aşamalarında önemli örnekler vardır. Azeri besteciler E.Nazirova, F.Guliyeva, A.Azizov, A.Abbasov, Niyazi, C.Haciyev, R.Şafak, Kh.Mirzezade ve diğerleri bu türün ilginç örneklerini yaratmayı başardılar. Azerbaycanlı bestecilerin etüdlerinin analiz temel özelliklerinden biri, bu örneklerin öncülikle eğitim amaçlı olmasıdır. Bu nedenle analiz ettiğimiz etüdlerin bir kısmı (M.Mirzayev, C.Haciyev vb.) küçük hacimli ve basit yapısıyla müzik eğitiminin ilk aşamasına yöneliktir. Nispeten büyük, sanatsal ve teknik karmaşıklık içeren etüdler (E.Nazirova, Niyazi, F.Guliyeva) müzik okullarının üst sınıfları için uygundur. Etüd türünün evrimi ve çeşitli türlerinin özellikleri, Avrupalı ve Rus bestecilerin eserlerinde görülen ihtişamla bu eserlerde somutlaştırılmasa da, Azerbaycan eğitim repertuarında piyano müziğinin ilginç bir örneği olarak yer almaktadır. Sonuç olarak etüd türünün Azeri bestecilerin eserlerinde özel bir gelişme aşaması olmadığını söyleyebiliriz, ancak mevcut örneklerin her biri genç piyanistlerin estetik zevklerinin, ulusal bazda müzik performanslarının oluşumunda önemli olduğunu ve eğitim repertuarında başarıyla uygulandığını söyleyebiliriz.