Heykelde Yapay Işık ve Hareket: Lumino-Kinetik Heykel

Özet

Heykelde yapay ışık kullanımı ve hareket kavramları yirminci yüzyılın başlarından itibaren sanatçıların ilgisi dahilinde olmaya başlamıştır. Yeni arayışların tüm hızıyla sürdüğü bu dönemde heykel biçim, malzeme ve içerik olarak değiştiği gibi heykel algısı da farklılaşmıştır. Kuşkusuz bu değişim sürecinde ortaya çıkan kinetik sanatın ilk örnekleri hem sanatsal hem de heykel özelinde değişimin belirgin niteliklerini barındırmaktadır. Hareketle ilişkilendirilen ve bilimsel bir terim olan “kinetik” kavramı, Naum Gabo tarafından ilk kez sanatsal bağlamda kullanılmış ve özellikle heykel ile ilişkilendirilmiştir. Böylelikle farklı şekil ve bileşenlerle elde edilen fiziksel hareket heykelde sanatsal bir form olarak ele alınan konulardan biri haline gelmiştir. Kinetik heykellerde hareket; elektrikli mekanizmalar, doğal yollar, optik yanılsamalar ve izleyici katılımı gibi yöntemler kullanılarak sağlanmaktadır. Lumino-kinetik heykel ise elektrikli ışıkların hareketli mekanizmalara dahil edilmesiyle ortaya çıkmış ve Kinetik Heykelin alt kategorilerinden biri olarak ele alınmıştır. Lumino kinetiğin ortaya çıkışıyla heykelde hem farklı görsel etkiler hem yeni biçimsel ve algısal öneriler oluşturulmuştur. Hareketli mekanizmaların sabit bir ışığı yansıtması, ışığın mekanizmayla birlikte hareket etmesi ve elektronik yazılımlar aracılığıyla farklı şekillerde yanıp sönen ışıklar kullanılarak oluşturulan lumino-kinetik heykeller ile heykel yeni bir boyut daha kazanarak etki alanını genişletmiştir. Betimsel tarama modeliyle oluşturulan bu çalışmada, kinetik heykel sanatında bir alt tür olarak ele alınan lumino-kinetik heykelin ortaya çıkış ve gelişim sürecine katkı sağlayan önemli sanatçıların yapıtlarına yer verilmiştir. Bu yapıtlar aracılığıyla lumino-kinetik heykellerin hangi şekillerde uygulandığı, kullanım şekillerine göre ortaya çıkardıkları görsel ve estetik etkiler, heykele olan katkıları ve heykel alanında nasıl konumlandıkları araştırılmıştır.