II. MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE KADINLARA YÖNELİK BASIN FAALİYETLERİNİN OSMANLI AİLE HAYATI ÜZERİNDE ETKİLERİ

Özet

Toplum içinde meydana gelen değişim ve dönüşüm faaliyetleri her dönemde kadını doğrudan etkilemiştir. Kadın sadece mensup olduğu ailenin taşıyıcısı değil, aynı zamanda toplumunda taşıcısı konumundadır. Kadına ulaşamayan bir fikir veyahut yaklaşım toplum içinde hayat bulamaz. Bu nedenle toplum içinde başlayan değişim ve dönüşüm süreci kadın olmadan başarılı olamaz. Bu durum Osmanlı toplumu için de geçerlidir. Uzun yıllar Batıdaki gelişmelere gözlerini kapatan Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılın sonlarına doğru Batıdaki gelişmeleri yakından takip etmeye başlamıştır. Batılı tarzda yeniliklere yönelmiş, Tanzimat Fermanı’nı yayınlamıştır. Tanzimat Fermanı’nda Osmanlı toplumunda kadının hayatını direk konu alan bir madde bulunmasa da birçok alanda yapılan yenilik çalışmaları Osmanlı kadınının hayatını da etkisi altına almıştır. Tanzimat’ın ilanı ile kadının toplum içindeki statüsü konuşulmaya başlanmış, bu süreci hızlandıran olay ise II. Meşrutiyet’in ilanı olmuştur. II. Meşrutiyet döneminde Osmanlı kadınının sosyal ve aile hayatında önemli gelişmeler görülmüştür. Osmanlı toplumu içerisinde kadının statüsünden önce ele alınması gereken konu kadının aile hayatında sahip olduğu mevkidir. Bu konu üzerine dikkatlerin celb edilmesi gerekir. Çünkü aile toplumu meydana getiren en küçük yapı taşıdır. Osmanlı Devleti’nde basın çalışmaları Avrupa’dan yaklaşık iki asırlık bir gecikme ile başlamıştır. II. Meşrutiyet’in ilanıyla yaşanan özgürlük ortamı ve yaşanan siyasi boşluk nedeniyle basın alanında yeni birçok dergi ve gazete yayın hayatına başlamıştır. II. Meşrutiyet döneminde kadınlara özel yayınlanan dergi ve gazetelere örnek; Kadın, Kadınlık, Kadınlar Âlemi, Kadınlar Dünyası, Hanımlar Âlemi, Mehasin, Sıyanet, Demet örnek gösterilebilir. Osmanlı kadını bu dergi ve gazeteler aracılığı ile Batı kadının hayatını ve verdiği mücadeleleri yakından takip etmiştir. Osmanlı kadını bu dönemin basını sayesinde kendini ifade etmiş, tanıtmış, eylemlerini ve isteklerini duyurmuştur. Bu dergi ve gazete faaliyetleri sonucunda Osmanlı kadınının hayatında birçok alan değişim ve dönüşüm süreci başlamıştır. Osmanlı kadınının hayatında başlayan bu değişim ve dönüşüm sürecinin olumlu ve olumsuz birçok etkisinden söz edinilebilir. Bu çalışmada, modernleşme sürecinde basının Osmanlı aile hayatı üzerinde bırakmış olduğu etkiler ele alınacak Osmanlı toplumu ve aile yapısı içerisinde kadının statüsü ve kadınların rolü üzerinde durulacaktır. Konuyla ilgili olarak II. Meşrutiyet dönemi yayınları incelenecektir.