TÜRKİYE’DE İŞSİZLİK HİSTERİSİ HİPOTEZİNİN GEÇERLİLİĞİ ÜZERİNE AMPRİK BİR ÇALIŞMA (1923-2019)

Özet

Histeri hipotezini savunucularından Blanchard ve Summers (1986), konjonktürel arz şoklarının işsizliği yapısal değişimlere uğratarak uzun dönemde işsizlik oranları üzerinde kalıcı bir etki oluşturacağını ve doğal işsizlik haddini yukarı çekeceğini öne sürmüşlerdir. İşsizlik histerisi olarak adlandırılan bu mekanizma kısaca işsizlik oranlarının durağan olmaması, ortalamasına geri dönme özelliği taşımaması yani birim kök sürecine sahip olması şeklinde açıklanmaktadır. Başka bir ifadeyle işsizlik histerisi; işsizlik oranlarının uzun dönemde bir denge düzeyine yakınsamak yerine dengeden uzaklaşan bir seyir izlemesidir. Bu araştırmanın amacı, Türkiye için işsizlik histerisi hipotezinin varlığını test etmektir. Bu doğrultuda, 1923-2019 tarih aralığında gerçekleşen yıllık işsizlik oranları verisi kullanılmıştır. 1923’ten 1988 yılına kadarki sürede Türkiye için resmi kaynaklarda mevcut olmayan işsizlik rakamlarına ilişkin veriler, Bulutay (1995)’in çalışmasından temin edilmiştir. 1989 yılı ve sonrasındaki veriler Türkiye İstatistik Kurumu veri tabanından elde edilmiştir. Türkiye için işsizlik oranı serisinin durağanlığını test etmek üzere, Christopoulos ve Leon-Ledesma (2011) tarafından literatüre kazandırılan Kesirli Frekanslı Fourier ADF Birim Kök Testi uygulanmıştır. Oluşturulan trigonometrik terimler anlamlı bulunmuştur. Birim kök testi sonuçlarına göre sıfır hipotezinin reddedilemediği yani işsizlik serisinin durağan olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca frekans değerine göre de serideki yapısal değişim kalıcı özellik göstermektedir. Elde edilen sonuçlar, Türkiye için 1923-2019 yıllarını içeren süreçte işsizlik oranları için histeri hipotezinin geçerli olduğuna yönelik kanıtlar sunmaktadır.