COVİD-19 PANDEMİSİNE İLİŞKİN ALGI VE TUTUM ÖLÇEKLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Özet

Amaç: Bu çalışmanın amacı, COVID-19 pandemisi sırasında salgınla ilişkili algı ve tutumları değerlendirmeye olanak tanıyan ölçekler geliştirmektir. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın örneklemi 352 sağlık çalışanı ve sağlık çalışanı olmayan 507 kişiden oluşmuştur. Çalışmada COVID-19 ile ilgili algı ve tutumlar beş ölçek üzerinden değerlendirildi: COVID-19 Hastalık Algısı (COVID-19-HA), COVID-19’un Nedenleri Algısı (COVID-19-NA), COVID-19’un Kontrolü Algısı (COVID-19-KA), COVID-19'dan Kaçınma Tutumları (COVID-19-KT) ve COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumlar (COVID-19-AYT). Araştırmada ölçekler; görünüş geçerliği, kapsam geçerliği, yapısal geçerlilik (açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi) ve Cronbach alfa iç güvenirlik katsayıları ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar: Açıklayıcı faktör analizi sonucunda ölçeklerin faktör analizine uygun ve alt boyutlara sahip olduğu görülmüştür. COVID-19-HA ölçeğinde "Tehlikelilik" ve "Bulaştırıcılık", COVID-19-KA ölçeğinde "Makro Kontrol", "Kişisel Kontrol" ve "Kontrol Edilebilirlik", COVID-19-NA ölçeğinde "Komplo", "Çevre" ve "İnanç", COVID-19-KT ölçeğinde "Bilişsel Kaçınma" ve "Davranışsal kaçınma", COVID-19-AYT ölçeğinde ise "Olumlu Tutum" ve "Olumsuz Tutum" alt ölçekleri bulunmaktadır. Belirlenen alt boyutlar doğrulayıcı faktör analizi ile değerlendirilmiş ve iyi uyum indeksleri gözlemlenmiştir. Cronbach alfa katsayıları COVID-19-HA ölçeği için 0.74, COVID-19-KA ölçeği için 0.79, COVID-19-NA ölçeği için 0.88, COVID-19-KT ölçeği için 0.88 ve COVID-19-AYT için 0.80 idi. Sonuç: Ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik analizi birlikte değerlendirildiğinde, ölçeklerin hem sağlık çalışanlarında hem de sağlık çalışanı olmayanlarda COVID-19 ile ilgili algı ve tutumları ölçen geçerli ve güvenilir bir yapıya sahip olduğu söylenebilir.