KÜRESEL ISINMA TEMALI SOSYAL AFİŞ TASARIMLARININ GÖSTERGEBİLİM YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

Özet

Günümüzde teknolojinin hızla gelişim göstermesi afiş tasarımlarında, görselleri daha farklı çözümleme olanağı sağlamıştır. Bu durum, grafik tasarımcıların en sade ve yalın anlatım dilini kullanmalarına neden olmuştur. Bir tasarımın; yalın biçimi, anlamlı bir bütün haline dönüşmesini sağlayan bir veya birden çok parçadan oluşan temel hali, değişmez gerçekliğidir. Afiş tasarımı, kitlelere ulaşma becerisi ve pratikliğiyle geçmişten günümüze görsel iletişim aracı olarak kullanılmaktadır. Afiş tasarımı, reklam, kültürel nitelikli ya da sosyal amaçlı içerikleri görselleştirmektedir. Sosyal afiş tasarımları; insan hakları, küresel ısınma, çevre, sağlık gibi seçilen konu doğrultusunda, ticari kaygılar taşımaksızın bireylerde farkındalık oluşturma niteliği taşımaktadır. Bu çalışma ile seçilen afiş tasarımlarında; gösterge bilimsel çözümlemeler ile tasarım sürecinin bir kısmını oluşturan fikir bulma, hedef kitle doğrultusunda fikri görselleştirebilme, görselin oluşturulması sürecinde doğru imgelerin seçimi gibi aşamaların değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Afiş tasarımlarında, mesajın ne olduğunun belirlenmesi ve görsel öğelere dönüştürülerek hedef kitleye ulaştırılması, önemli bir süreçtir. Bu sürecin incelenmesi ve anlatım dilinin çözümlenmesi, yaratıcı fikirler doğrultusunda sosyal afiş tasarım sürecini tanımlayabilmek için gereklidir. Araştırma; literatür taraması yöntemiyle öncelikle afiş tasarımı kavramının çerçevesini çizerek kavrama ait unsurları ortaya koyacaktır. İkinci olarak ise, küreselleşen dünyada evrensel bir sosyal sorun haline dönüşen ‘Küresel Isınma’ temalı afiş tasarımları üzerinden analiz edecektir. Göstergebilim ölçeklerine göre analizi yapılan ve tanımlanan afiş tasarımları, grafik tasarım eğitimi alan öğrenciler için yeni farkındalıklar oluşturacak öneme sahiptir. Göstergebilim simgelerin yorumlanmasını, üretilmesini veya simgeleri anlama süreçlerini içermektedir. Barthes, Gösterge, gösteren ile gösterilen arasındaki ilişkidir ve bu ilişkinin kurulmasından da anlamlama ortaya çıkar. Göstergebilimde anlamlama, düz anlam ve yan anlam olarak ele alınır. Barthes “kendi göstergebilimini dilbilimin ‘çözülmesi’ ya da, daha açık bir şekilde, bilimsel bir dilbilim tarafından saf olmadığı gerekçesiyle bir kenara atılmış anlamlamanın tüm yönlerinin incelenmesi olarak betimler” (Culler, 2008: 81). O, dilin saf olmayan yönlerinden; korkuları, yaklaşımları, protestoları vb. şeyleri kastetmektedir. Barthes’a göre düz anlam, göstergenin neyi temsil ettiğini, yan anlam ise göstergenin nasıl temsil edildiğini konu edinir. Barthes’a göre bir gösterge “Saussure’ün söylediği gibi temelde bir düz anlam biçimidir. Yani gösteren dolayımsız bir biçimde özel bir nesneyi adlandırır ya da neye gönderme yaptığını açıkça belirtir. Bunun yanı sıra, göstergeler kültürel olarak belirlenmiş anlamlara ya da ayrıca anlamları olan yan anlamlara gönderme yapar […] bir gösterge kendi kendine başka göstergenin, bir yan anlamın ya da konum gibi kültürel bir değeri gösteren ikincil dereceli bir göstergenin göstereni olabilir. Bu durumda, gösterge toplumdaki konum yapısı gibi kültürün yan anlamsal yönleri için bir ‘gösterge taşıyıcısı’ oluyor” (Gottdiener, 2005: 30-31). Araştırmada; tasarımcıların ‘Küresel Isınma’ konusunda yaratıcı süreci nasıl değerlendirdikleri, özellikle sosyal afiş tasarımı olarak ele alındığında, özgün ve etkili olacak biçimde görsel dili nasıl kullandıklarını çözümlemek ve anlamlandırmak için gösterge bilimsel yönteme başvurulmuştur.