TARSOS ANTİK KENTİ’NİN MEKÂN DİZİM YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

Özet

Antik kentlerin kazılması uzun yıllar süren bir süreci kapsamaktadır. Tarsus gibi birçok antik kent ise, oluşumu asırlar süren üst üste kurulmuş olan kent katmanlarından dolayı kısmi olarak kazılabilmektedir. Bu nedenle antik kente dair in situ halindeki bulgular ile kent kalıntılarının izleri takip edilerek çıkarılan haritalar, hava fotoğraflarıyla desteklendiğinde kentin kullanımına dair birçok veri, henüz kazı yapılmadan elde edilebilmektedir. Kazı, in situ iz takibi, uzaktan algılama, arkeolojik jeofizik yöntemeler ile oluşturulan bu haritalar üzerinde mekân dizim yöntemi analiz teknikleri uygulanarak, kentin en sık kullanılmış olan bölgeleri ya da en yalıtılmış olan bölgeleri belirlenebilmektedir. Bu analitik sonuçlar ile, o kente ait çekirdek bölgesi, en sık kullanılan yaya aksları, erişimin en fazla olduğu bölgeler tespit edilebilmektedir. Bu çalışmada, tarihten günümüze Anadolu topraklarının bir parçası olan, Ovalık Kilikya bölgesi antik kentlerinden Tarsos antik kent kurgusunun biçimsel özellikleri ile gelişim bölgesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada mekân dizim yöntemi kullanılmış ve kentsel alanda bütünleşme analizi uygulanmıştır. Bütünleşme analiz sonuçları kırmızı renkten mavi renk aralığında değişen renkler ile kodlanarak en bütünleşik akslar ile en yalıtılmış akslar gösterilmiştir. Renkle kodlanan analitik veriler yorumlanarak Tarsus antik kentinin oluşum kurgusu hakkında önemli bulgulara ulaşılmıştır. Günümüzde yerleşim sürekliliğinin devam ettiği Tarsus ilçesinin, antik dönemde oluşmuş olan kent çekirdeğinden yayılım göstererek mevcut yerleşim biçimini oluşturduğu görülmüştür. Sonuç olarak, Tarsus tarihi kent merkezi özelinde yürütülen bu çalışma, benzer nitelikteki diğer kentler içinde bir tartışma alanı yaratacaktır.