GELENEKSEL MİMARİ YAPILARDA FORM ÖZDEŞLİĞİ VE MALZEME FARKLILIKLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME: HARRAN KÜMBET EVLERİ VE ALBEROBELLO TRULLİ EVLERİ

Özet

Geleneksel mimari tasarımda kullanılan pasif iklimlendirme sistemleri yapı biçim ve malzemesiyle şekillenmektedir. Günümüzde yaşanan enerji krizleri, sürdürülebilir tasarım yaklaşımlarını zorunlu hale getirmiştir. Sürdürülebilir tasarım kararlarının birçoğu geçmiş dönemde inşa edilen geleneksel mimari yapılar incelenerek alınmıştır. Bu çalışmada Türkiye-Şanlıurfa’da yer alan geleneksel Harran Evleri ve İtalya’nın Alberobello şehrinde bulunan Trulli Evleri’nin malzeme ve biçim özellikleri incelenerek, çevreye duyarlı yapı tasarlama konusunda bilgi edinilmiştir. Bu incelemeler yapılırken yapıya biçimini veren iklim ve fiziksel etkilerin yanı sıra, sosyal hayatın da büyük etkisi olduğu görülmüştür. Söz konusu iki yapı tipolojisi incelendiğinde, yapı biçimleri arasında büyük bir benzerlik görülürken, bu benzerliklerin arkasında yatan nedenlerde çeşitli farklılıklar olduğu göze çarpmaktadır. Bu farklılıklar, yere özgü ve sürdürülebilir mimari tasarım anlayışının yalnızca fiziksel unsurlara bakılarak yapılamayacağını, bölge halkının sosyal yaşantısı ve ihtiyaçlarının da göz önüne alınarak yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Harran Evleri inşasında kullanılan ve çatıya ulaşımı kolaylaştıran taş çıkıntılar, Alberobello Evlerinde kullanılan yapboz çatılar, sosyal hayatın mimari biçim üzerindeki etkilerini yansıtan örneklerden birkaçı olarak karşımıza çıkmaktadır.