Türkiye’de Altın Piyasalarının Aktörleri ve Finansal Sisteme Katkıları

Özet

Yapılan birçok araştırma ülkelerin gelişmiş düzeylerinin finansal piyasalarının gelişmişlik düzeyleriyle paralellik gösterdiğini ortaya koymaktadır. Ülkemizin de gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer aldığı dikkate alındığında, finansal piyasalarımız hala gelişimine devam etmekte olduğu, gelişmiş ülkelerin finansal piyasaları ve ekonomik sistemleriyle kıyaslandığında ise yatırım enstrümanlarımızın ve portföylerimizin çeşitliliğinin sınırlı kaldığı görülmektedir. Finansal piyasalarının yavaş geliştiği, para ve sermaye piyasalarındaki yatırım araçlarının sınırlı olduğu ülkemizde, gelişen teknolojik imkanların da sağlamış olduğu imkanların bir sonucu olarak finansal okur yazarlık özellikle son yıllarda artış göstermiş, altına dayalı finansal araçlar ile altın türevi ürünler daha çok tercih edilmeye başlamıştır. Bu nedenle altın piyasalarında yatırım araçlarının sayısı da bu ilgi oranında artış göstermiş, artık altın ve altına dayalı finansal araçlar yatırımcıların nezdinde tasarrufun, şirketlerin nezdinde sermayenin vazgeçilmez asli bir unsuru olarak ekonomik sistem içinde yerini giderek sağlamlaştırmıştır.

Aynı zamanda bireysel ve kurumsal yatırımcıların karar almalarındaki temel etkenin risk olduğunu göz önünde bulunduracak olursak, finansal piyasalarda ortaya çıkabilecek farklı senaryolarda risk, kişi ve kuruluşların yatırım tercihlerine yön veren bir dümen özelliği taşımaktadır. Bilhassa ekonomik belirsizlik ve istikrarsızlığın hâkim olduğu dönemlerde tasarruf sahipleri yatırımlarının, şirketler sermayelerinin, merkez bankaları da rezervlerinin bir bölümünü altında muhafaza etme yönelimindedirler. Söz konusu bu yönelimin temelinde ise tasarruf sahibi ve yatırımcıların, yatırımlarını ve birikimlerini ekonomik ya da siyasi kriz dönemlerinden olabildiğince az değer kaybıyla çıkarma güdüsü yatmaktadır. Düşük riskli yatırım yapmak isteyen taraflar, getirileri benzer düzeyde olan çeşitli yatırım enstrümanları ya da varlıklar arasında daha az riskli olan alternatif yatırım araçlarını ya da varlıkları tercih etmektedir. Bunun için de genel olarak alınan aksiyonların ilki, mevcut varlıkların risklerinin, bir değer koruma ve değer saklama aracı olarak kabul gören altına transfer edilmesidir. Gelecekteki risklerini asgari seviyeye çekmek amacıyla alınan bu kararların isabetli olabilmesi için de para ve sermaye piyasalarındaki enstrümanların fiyatlarındaki dalgalanmalar ve eğilimler ile altın fiyatları arasındaki ilişkilerin öngörülebilmesi gerekmektedir.

Bu minvalde çalışmamızda, teşkilatlanmış yapılarıyla, fiyatlama davranışlarını düzenlemek, serbest piyasa koşullarını oluşturmak, altın ve altına dayalı enstrümanları geliştirmek ve çeşitlendirmek, finansal sistem içindeki verimsiz kaynakları etkin hale getirmek, âtıl ve işlevsiz durumdaki kaynakların ekonomiye kazandırılmasını sağlamak, kayıt dışı faaliyetleri azaltmak, kayıt içi ekonominin gelişmesini desteklemek, yatırımcı tabanını zenginleştirmek, bireysel ve kurumsal yatırımcıların uluslararası piyasalar ile entegrasyonu tamamlamak, piyasalardaki fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek amacıyla ülkemizde yer alan altın piyasalarının aktörleri ve faaliyetleri ele alınmış, genel itibarıyla ekonomik sisteme, özelde ise finansal sisteme sunmuş oldukları katkılar değerlendirilmiştir.