VERGİ İDARESİNİN DENETİM VE BİLGİ EDİNME YOLLARI

Özet

Toplum, insanların ortak çıkar üzerine hukuk kurallarına uyarak bir arada yaşamaları ile ortaya çıkan bir kavramdır. Bir toplumda birlikte yaşayan insanların kişisel ihtiyaçlarının varlığı yanında sosyal nitelikleri itibariyle ortak ihtiyaçlarının olması da doğaldır. Kamu ihtiyaçları olarak adlandırılan bu ihtiyaçların yerine getirilmesi amacıyla yapılan kamu giderlerinin karşılanması bazı gelir unsurlarının kullanılması ile mümkün olmaktadır. Vergi, bu niteliğiyle kamu giderlerinin karşılanması için devletin elde ettiği önemli gelir kaynaklarından biridir. Vergi idaresi vergi alacağının eksiksiz ve zamanında elde edilmesini tespit etmek durumundadır. Bu bakımdan verginin zamanında ve eksiksiz alındığının tespiti verginin denetlenmesi ile mümkün olmaktadır. Vergi denetiminin amacı, vergi idaresinin kanuni hükümler doğrultusunda çalışıp çalışmadığını denetlemek ve mükelleflerin beyanname ve bildirimlerinin doğru olup olmadığının belirlenmesidir. Türk vergi sisteminde diğer vergi sistemlerinde olduğu gibi mükellefin beyanı vergilendirmede dikkate alınmaktadır. Doğal şartlarda mükellefin eksiksiz ve zamanında beyan etmesi gereken hususlarda aksi hareket etmesi durumunda vergi idaresinin gerçek bilgileri ortaya çıkarmış olması vergilendirmenin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. Bu amaçla vergi idaresi, yoklama, vergi incelemesi, arama ve bilgi toplama yolları ile verginin doğruluğu imkanına sahip olmaktadır. Bu imkanlardan arama ve bilgi toplama bilgi edinme yollarının kapsamına girmekte iken, yoklama ve vergi incelemesi ise denetim yolları olarak ifade edilmiştir. Hem denetim yolları, hem de bilgi edinme yolları, birbiri ile bağlantı içindedir. Yoklama, vergi idaresinin bilgisinin olmadığı vergileme ile ilgili şekli hususların ortaya çıkarılması sağlayan bir denetim yoludur. Vergi incelemesi, mükellef beyanlarının dayanağını oluşturan yazılı bilgilerin ayrıntılı bir şekilde araştırılması haline verilen addır. Arama, haklarında ihbar bulunan mükelleflerin vergi kaçırdığıyla ilgili kuvvetli şüphelerin bulunması halinde mükellef veya diğer kişilerin evi, işyeri gibi yerlerde yapılan araştırma faaliyeti olarak adlandırılırken, bilgi toplama mükellef tarafından beyan edilen bilgilerin doğruluğunu tespit etmek amacıyla farklı kaynaklardan elde edilen bilgi edinme yoludur. İşte bu çalışmada vergi idaresinin denetim ve bilgi edinme yolları, bu kavramların açıklanması yoluyla ele alınmaktadır.