BITCOİN İLE TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ BORSA ENDEKSLERİ ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME İLİŞKİSİ

Özet

Kripto paralar içinde en önemlisi olan Bitcoin, merkezi para sistemine dahil olmayan ve dijital formata sahip bir para birimidir. Bitcoin’in son yıllarda değerinin hızlı artması ile yatırımcıların dikkatini çekmiştir. Bitcoin geleneksel yatırım araçlarına alternatif olarak, çok sayıda tartışmaya yol açmıştır. Bu çalışmada, Bitcoin fiyatı ile Türkiye ve BRICS ülkelerine ait borsa endeksleri arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ilişkiyi test etmek için 01.01.2013-31.12.2019 dönemine ait Bitcoin ve BRICS ülkeleri ile Türkiye borsa endeksi aylık verileri kullanılmıştır. Serilerin temel istatistiksel özellikleri belirlendikten sonra finansal ilişkinin tespiti için eşbütünleşme ve nedensellik testi yapılmıştır. ADF (Augmented Dickey-Fuller) birim kök testleri ile durağanlık analizi uygulanarak ardından borsalar arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığı Johansen Eşbütünleşme Testi ile açıklanmıştır. Uzun dönemli ilişkinin dengede olup olmadığını analiz etmek için Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) uygulanmıştır. Ayrıca kısa dönemli ilişkiler, Granger nedensellik analizi ile tespit edilmiştir. Gerçekleştirilen analizler sonucu değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki tespit edilmiş, Rusya (MOEX) ve Türkiye (BIST100) borsa endekslerinin Bitcoin’in nedeni olduğu görülmüştür. Bitcoin’in ise Çin (SHANGAI) borsasının nedeni olduğu tespit edilmiştir. Bu borsalarda, kısa dönemde Bitcoin fiyatlarındaki değişimin yatırım kararları üzerinde etkisi olduğu görülmüştür.