GÖÇ OLGUSUNUN KÜLTÜREL BOYUTLARI VE ÇAĞDAŞ SANATA YANSIMALARI: TEMATİK BİR ANALİZ

Özet

İnsanlığın tarihsel süreç içerisinde pek çok nedenle yaşadığı mekânı değiştirmesi toplumsal, ekonomik, kültürel, psikolojik ve sosyolojik değişimleri de beraberinde getirmiştir. İnsanın doğduğu ve yaşadığı yeri geride bırakması bireysel kimliği üzerinde olduğu kadar bütün olarak kültürel kimlik üzerinde de büyük etkiler yaratmış, insan ve çevre ilişkisi yeni bir boyut kazanırken, insan ve insan ilişkisi yeniden yapılanmış, ancak en önemli değişim insan ve toplum boyutunda yaşanmıştır. Tarım toplumlarından sanayi toplumlarına geçişte mevcut anlamında büyük boyutlu bir göç yaşanmış, bunun en önemli nedeni ekonomik kaygılar olmuştur. Diğer göç nedenleri arasında güvenlik kaygısı, daha iyi yaşam arzusu gibi nedenler gelmektedir. Göç aynı zamanda dikey ve yatay hareketlilik olmak üzere farklı boyutlarda gerçekleşmektedir. Göçün sonuçlarına bakıldığında ise çoğunlukla küçük yerleşim yerlerinden daha büyük yaşam merkezlerine doğru olan dikey hareketlilik toplumsal boyutta kent merkezlerinin nüfus yönünden artışına, konut yetersizliğinin ortaya çıkmasına, ekonomik kaygıların politik sorunlar doğurmasına neden olurken, bireysel boyutta bakıldığında kültürel kimliğin bozulması, göç eden bireylerin uyum sorunları yaşayarak kimliksizleşmesi, yalnızlaşması ve yabancılaşması gibi negatif çıktılar yarattığı görülmektedir. Bununla birlikte zorunlu göçe maruz kalan bireyler için bu durum yaşam boyu sürecek büyük travmalara neden olmaktadır. Göçün kültürel boyutları da farklı açılardan ele alınabilecek geniş kapsamlı bir konudur. Araştırmada çağdaş sanattan örnekleme alınan eserler üzerinden göç, kentleşme, gecekondulaşma gibi fiziksel durumlar ile göçmenlik, ötekilik durumu, kimliğin yok edilişi, yabancılaşma ve yalnızlaşma gibi psikolojik durumlar bu durum ve olgulara gönderme yapan göstergeler üzerinden oluşturulan şemalar yoluyla ilişkisel analiz edilmektedir. Son olarak göç durumunu kişisel olarak deneyimleyen sanatçıların eserlerinde yer alan göstergeler, temalar ve soruna yaklaşım biçimleri ile bu olguyu doğrudan deneyimlememiş sanatçıların eserlerindeki anlatı biçimi ve göstergeler karşılaştırmalı olarak ele alınıp, örnekleme alınan eserler üzerinden tematik bir analiz yapılarak ortak bir veriye ulaşmak hedeflenmiştir.