TÜRKİYE’DE İŞSİZLİK HİSTERİSİ: DOĞRUSAL OLMAYAN BİRİM KÖK TESTİNDEN KANITLAR

Özet

Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu yıldan günümüze işsizlik oranları ele alınarak işsizlik histerisi hipotezi ekonometrik yöntemlerle incelenmiştir. Cumhuriyet tarihinde birçok yerel ve küresel ölçekte ekonomik krizle karşılaşılmıştır. 1929 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde meydana gelen “Büyük Buhran” ile başlayan ekonomik kriz silsilesi İkinci Dünya Savaşı, 1974 petrol krizi, 2008 mortgage krizi olmak üzere Türkiye Cumhuriyet tarihinin karşılaştığı en büyük küresel ekonomik krizleri olarak kabul edilmektedir. 1982 ve 2001 bankacılık krizi ve Nisan 1994 krizi gibi yerel krizler de Türkiye’nin karşılaştığı ve işsizliği etkileyen ekonomik zorluklar arasında gösterilebilir. Kriz yıllarında meydana gelen ekonomik konjonktürlerde işsizlik genel olarak olağan dışı bir seviyede artma eğilimine girmektedir. Böyle ekonomik türbülans durumlarında artan işsizlik oranlarının geçici mi yoksa kalıcı mı olduğunun belirlenmesi ekonomik karar verme birimlerini, politika yapıcılarını ve daha birçok unsuru ilgilendiren önemli bir unsur olmaktadır. Bu çerçevede incelenen işsizlik histerisi hipotezinin Türkiye için geçerliliğinin güncel ekonometrik teknikler ile sorgulanması, çalışmanın yapılması için temel motivasyonu oluşturmaktadır. 1923-2021 yıllarını kapsayan 99 yıllık işsizlik verileri ile gerçekleştirilen analiz literatürde en kapsayıcı veri ile yapılan çalışma olma özelliğini taşımaktadır. İşsizlik hipotezinin geçerliliğin sınanması için öncelikle serinin doğrusallığı sınanmıştır. Harvey ve Leyborne (2007), Harvey vd. (2008) doğrusallık testleri kullanılmıştır. Uygulanan her iki doğrusallık testi, serinin doğrusal olduğunu ifade eden temel hipotezi güçlü bir şekilde reddetmiştir. İşsizlik serisinin doğrusal olmadığının bulunmasıyla birlikte doğrusal dışılığı dikkate alan Hepsağ (2021) birim kök testi kullanılmıştır. Uygulanan Hepsağ (2021) doğrusal olmayan birim kök testi sonucunda işsizlik hipotezinin Türkiye için geçerli olmadığına, doğal oran hipotezinin geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.