Velayetin Kaldırılması ve Değiştirilmesi

Özet

Velayet, Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) düzenlenmiştir. Velayet, anne ve babaya verilen bir hak olduğu kadar yükümlülüktür. Anne ve baba, velayetten doğan çocuk üzerindeki haklarının yanında, ortak çocuklarının bakımı ve korunmasını sağlamak ve her zaman çocuğun yüksek yararını gözetmek zorundadır. Velayet hakkı kural olarak evlilik süresince anne ve babaya aittir. Evlilik dışında doğan çocuğun ise velayeti anneye aittir. Evlilik birliğine ara verilmesi veya evlilik birliğinin sona ermesi halinde, hâkim çocuğun velayetinin kimde olacağına re’sen karar verir. Hâkim, bu kararı verirken, anne ve babanın taleplerinden bağımsız olarak, çocuğun üstün yararını gözetir. Çocuğun velayetini anne ve babaya ortak velayet şeklinde verilebileceği gibi yalnızca anne veya babaya da verilebilir. Velayete ilişkin karar verildikten sonra kanunda yer alan olguların yaşanması halinde, velayet hakkı kendinde olmayan tarafın talebiyle velayet hakkı değiştirilebilir. Hâkimin, velayet hakkını değiştirmesi için somut olayda çocuğun üstün yararının zedelenmesi, velayet hakkı kendinde olan tarafın hastalığı, başka yere gitmesi gibi somut durumlar dikkate alınır. TMK 182. Maddesinde, çocuğun velayet hakkına sahip olmayan ebeveyni ile kişisel ilişki kurulmasına izin verilmemesi, velayetin değiştirilme sebebi olarak belirtilmiştir. Çocuğun üstün yararının zedelendiği durumda, velayetin değiştirilse dahi alınan önlemin yetersiz olacağı anlaşılırsa, hâkim velayetin kaldırılmasına karar verebilir. Anne veya babanın şiddet göstermesi, uyarılara rağmen çocuk ile ilgilenilmemesi, çocuğun gereksinimlerinin karşılanmaması durumlarında hâkim çocuğu korumak adına son çare olarak velayet hakkını kaldırabilir. Belirtmek gerekir ki her durumda, hâkim öncelikle çocuğun üstün yararını ve menfaatini göz önüne alarak karar verecektir.