Kadın Âşıklarımızın Ağıtları

Sibel KARADENİZ YAĞMUR

doi:10.5281/zenodo.8082094

Yazarlar

Sibel KARADENİZ YAĞMUR Gaziantep Universitesi https://orcid.org/0000-0003-2276-6616

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.8082094

Anahtar Kelimeler:

Ağıtlar, Kadın Âşıklar, Şairler

Özet

Şâir ve âşıklarda görülen "ağıt yakma" geleneği Türk milletinin tarihi kadar eskidir. Makalemizde ağıt yakma geleneği ile ilgili bilgi verecek ve ağıtlarının kadın âşıklarımız tarafından hangi durumlarda icra edildiği üzerinde duracağız. Makalede değerlendirdiğimiz âşık ve şairlerimiz sırasıyla Makbule Leman, Yaşar Nezihe (Bükülmez). Nigâr Hanım, İhsan Raif Hanım, Şükûfe Nihal, Emine Hanım, Hasibe Ramazanoğlu, Hasibe Hatun, Dudu Karabıyık, Âşık Derdimend (Fatma Oflaz). Fatma Behice Batur, Ozan Şah Turna, Aşık Sürmelican (Kaya), Gülhanım Yıldırım, Hatçe Ana, Hatice Şahinoğlu, Dikmenli Emine Şener, Kamanlı Âşık Emine Bacı, Âşık Fatma İnan, Pîr Sultan Kızı Sanem, Âşık Kevser Ezgili, Âşık Ayşe Çağlayan, Âşık Yeter Yıldırım, Âşık Gülhanım Yıldırım, Âşık Nurşah (Durşen Mert) . Ülkemizde son Yüzyılda yaşamış ve yaşayan Kadın âşıklarımız, kendilerini çok etkileyen acı olaylar karşısında ağıtlar söyleyerek bu geleneğin yaşatılmasında katkılar sağlamışlardır.

Referanslar

Aral, A., Şener E. (2019), https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/emine-emine-sener.

Arslan İ.. Türkmen Ağıtçısı Andırınlı Hasibe Hatun. https://www.tirsikdergisi.com/sayfa/yazarlar/ismail-aslan/turkmen-agitcisi-andirinli-hasibe-hatun/ Erişim zamanı: 06.01.2023.

Boratav P. (2010), Halk Geleneğinde Atatürk ve Atatürk Devrimleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 2015, 36 (1), Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ausbf/issue/3235/45078

Çetindaş D. (2010), Hüzünlü Bir Aşkın Biyografik Okuması: Şükûfe Nihal ve Yakut Kayalar. Türklük bilimi Araştırmaları: 155-169.

Çınar S. (2008), Yirminci Yüzyılın İkinci Yarısında Türkiye'de Kadın Âşıklar. Tez (Doktora) İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Demir H. (2018), Mezâr, Cânımı Âteşlere Eden İlkâ’ Nigâr Hanım’ın Eserlerinde Ölüm Teması, Modern Dönemde Edebiyat, Eğitim, İktisat ve Mühendislik, Ankara: Berikan Yayınevi, 295-311.

Demirdağ, Altıkulaç R. (2015), A Woman in The Ottoman Empire: Poet Nigâr Hanım and Her Lovepoems. Osmanlı İmparatorluğunda Bir Kadın: Şair Nigâr Hanım ve Aşk Şiirleri International Journal of Language Academy, 3(4) 367-373.

Demirdağ, Altıkulaç R. (2020), Edebiyatta Ölüm ve Şair Nigâr Hanım’ın Şiirlerinde İntihar Yazını. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(2) 28-41.

İnan, A. (1985), Manas Destanı, Ankara.

Kaya, D. (1999), Anonim Halk Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.

Kaya, D. Bir Âşık Ailesi: Âşık Yüzbaşıoğlu ve Ailesindeki Diğer Âşıklar. https://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/25.php. Erişim zamanı 09.01.2023.

Kemal, Y. (2014), Ağıtlar folklor derlemesi. Yapı Kredi Yayınları.

Köksel, Behiye. Türk Sözlü Şiir Sanatında Kadin Yaratıcılığının Arketipleri T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü kongresi. Türk Halk edebiyatı.

file:///C:/Users/90539/Downloads/TurkSozluSiirSanatindaKadinYaraticiligininArketipleri_20190318110642179.pdf. Erişim zamanı 09.01.2023.

Köksal, H. (1992), Günümüz Aşık ve Şairlerinde Ağıt Yakma Geleneği. Erdem, 12(34),135-150.

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/686942.

Makal T, K. (1986), Anadolu’da Ağıtçı Kadınlar. 3. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi, İzmir. http://www.gulceedebiyat.net/konu-tahir-kutsi-makal-anadolu-8217-da-agitci-kadinlar-11846.html

Manya İ. (1983), Halk Şiirinde Ana Sesi Kadin Ozanlar Antolojisi. İnanç Yayınları. https://www.scribd.com/document/374676276/Halk-Şiirinde-Ana-Sesi-İlkin-Manya.

Öger A. (2006), Buldan Yöresinde Ağıt Yakma Geleneği ve Yöre Ağıtları Üzerine Bir Değerlendirme. Ege Üniversitesi, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Buldan sempozyumu 23-24 Kasım. http://buldansempozyumu.pau.edu.tr/kitap/15.oturum/4.pdf.

Özdemir A. (2019), Âşık Derdimend ana (Fatma Oflaz). http://www.bizimsivas.com.tr/kose-yazilari/sik-derdimend-ana-fatma-oflaz-4097.html. Erişim zamanı 09.01.2023.

Sümbül M. (2011), Ramazanoğlu ailesinden bir ozan: Hasibe Ramazanoğlu. Prof Dr Mine Mengi adına Turkoloji Sempozyumu, Adana 20-22 Ekim, 556. https://turkoloji.cu.edu.tr/mine_mengi_sempozyum/muzaffer_sumbul_hasibe_ramazanoglu.pdf. Erişim zamanı 09.01.2023.

Şahinoğlu H. (2008), Ana ve Üç Oğul, Ay Yayınları, Aydın.

Tatar Kırılmış, İ. (2012), Şair Bir Halk Kızı Yaşar Nezihe Bükülmez, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 70-84.

Temiz M. (2005), Andırın (Kahraman Maraş)’dan derlenen ağıtlar (İnceleme-Metin). T.C. Fırat Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü

https://openaccess.firat.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11508/16172/188324.pdf?sequence=1

Turan, F., A, Reyhan Gökben S. (2014), Geçmişten Günümüze Sazda ve Sözde Usta Kadınlar. Ankara: Gazi Kitabevi.

Türkan. H. K. (2019), Çağlayan/Ayşe, Ayşe Çağlayan. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/caglayan-ayse-ayse-caglayan

Uğurcan, S. (1990), Makbule Leman Hayati, Şahsiyeti, Eserleri. Türklük Araştırmaları Dergisi 6. 331-407.

Yeniterzi, E. (2011), Tanzimattan cumhuriyetin ilk yıllarına kadar Konyalı şair ve yazarlar. Selçuk üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Dergisi. 100, 77-59.

https://dergipark.org.tr/en/pub/sutad/issue/26290/277022.

Yıldızdağ, G. (2019), Hatce Ana, Hatice Şahinoğlu. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hatce-ana-hatice-sahinoglu. Erişim zamanı 09.01.2023.

www.edebiyathane.com/kimseye-etmem-sikayet. Erişim zamanı 09.01.2023.

https://www.turkuler.com/ozan/DKgulhanim.asp. Erişim zamanı 09.01.2023

https://sites.google.com/site/edebiyolum/turkiyede-kadin-asiklar/dudu-karabiyik. Erişim zamanı: 09.01.2023.

https://www.ozanlarodasi.com/2021/11/ask-dudu-karabyk-kimdir.html. Erişim zamanı 09.01.2023.https://diegazete.de/safaka-veda/ Erişim zamanı: 06.01.2023.

http://www.ezgidiyari.com/index.php?searchtext=Aşık%20Kevseri&searchtype=kaynak&letter=&adi=Çile%20(Ağıt)&id=6890&start=1&total=57. Erişim zamanı: 06.01.2023.

https://cem24d.wordpress.com/2009/11/26/kizi-senem’in-agiti/ Erişim zamanı: 08.01.2023

https://corum.ktb.gov.tr/Eklenti/56830,corum-halk-siiri-antolojisi-1pdf.pdf?0 Erişim zamanı: 08.01.2023