KUMA OLMANIN CAZİBESİNE KAPILMAK: DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

Özet

Türkiye’de geleneksel yaşamın önemli ölçüde çözülmesi ve modern yaşamın hızla yaygınlaşmasının bir sonucu olarak bireyci/bireysel temelde öne çıkan özgürlükçü anlayış, günlük hayatın tutum, davranış, ilişki ve etkileşimlerini yeniden gözden geçirmeyi gerektiren anlamlar barındırmaktadır. Geleneksel yaşamın anlam kodlarını modern dünyanın öngördüğü yaşam pratikleriyle ilişkilendirerek yeni ve farklı anlam arayışlarını denemek ve bunları yaşam tarzı haline getirmek esasen gereklidir, ancak önemli riskler de içermektedir. Örneğin erkeğin birden fazla kadınla aynı anda evli olmasını meşru gören geleneksel yaşam tarzına karşılık, cinsiyetler arası eşitliği ve dolayısıyla tekeşli olmayı zorunlu gören modern hayat arasında kalan, ne sadece birinde karar kılabilen, ne de diğerinden vazgeçebilen toplumlarda önemli ölçüde sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Modern hayatın rahatlık öngören konforuna ulaşmayı düşünen ve aynı zamanda geleneksel yaşam tarzının ilişkilerinden uzak kalmak isteyen genç kızlar, kimi zaman tercihlerini geleneksel yaşamın bir formu olan kuma evliliklerinden yana verebilmektedirler. Genellikle evli erkeklerin verdikleri söz ve vaatlerden başka tutunacak bir dal bulamayan kızlar, kuma olarak evlendiklerinde ilk eşlerden daha avantajlı oldukları bazı yönleri öne çıkararak erkeğin güdümündeki çokeşli evliliği olumlu bir şekilde yansıtmaktadırlar. Kuma evliliklerinde ilk eşlerin kocaları tarafından bir kenara atılmasıyla, erkeklerin tüm ilgilerini ve ekonomik kaynaklarını yeni eşe (kumaya) harcamaya yönelmeleri, kuma evliliği yapan kadınların dışa dönük mutlu bir tablo çizmelerine etki etmektedir. Daha çok kısa süreli olan ve önemli sorunları hasıraltı eden kuma evliliğine dair bu cazibeli görünümler, sosyal çevrenin de baskısıyla evlilik planları yapan genç kızlarda soru işaretlerine neden oluşturmakta ve kuma evliliği, öngördükleri bir evlilik alternatifi haline gelebilmektedir. Öyle ki toplumda ‘evli erkeğin birinci karısı olarak gitmekten ve üzerine kuma gelip bir tarafa atılmaktansa, kuma olarak gidip kocanın gözdesi olmak daha iyidir’ şeklinde bazı değerlendirmeler dahi yapılabilmektedir. Bu çalışma, kuma evliliklerinin avantajlı olduğuna dair dışa dönük yüzünün, evlenme döneminde ve çabasında olan genç kızlarda oluşturduğu etkilerin yanında kuma evliliklerinin, genel anlamdaki nedenleri ve kızların bu evlilik türünde etkili faktörleri incelemektedir. Eğitim seviyesinin düşüklüğü ve ekonomik kaynakların azlığıyla doğrudan, toplumsal ve kültürel yapıyla dolaylı yönden ilişkili olan kuma’lık uygulaması, konu ile ilgili yapılmış alan araştırmalarından elde edilen sonuçlar ve literatürden edinilen bulgular ışığında ele alınıp değerlendirilmektedir.